Er is nog steeds een brede maatschappelijke behoefte aan notariële dienstverlening. Alleen weet nog niet iedereen de weg naar de notaris goed te vinden. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Een sociaal notariaat? Toegankelijkheid notariële dienstverlening voor burgers en kleine bedrijven’ van het WODC (Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum).
De KNB is blij met de uitkomsten. Het is een degelijk en verhelderend onderzoek, waaruit een aantal financiële en niet-financiële knelpunten naar voren komt. Het gaat om zaken als begrijpelijkheid, bereikbaarheid en betaalbaarheid van notariële dienstverlening.
Knelpunten
De KNB herkent deze knelpunten. Verbetering van begrijpelijkheid en bereikbaarheid horen daarom ook tot de doelen van haar meerjarenproject ‘Toegang tot het notariële recht voor iedereen’ dat eind 2022 is gestart. Een van de aanbevelingen die het WODC doet is het vergroten van de samenwerking met andere partijen in de eerstelijns juridische hulpverlening. De KNB onderschrijft dat een structurele samenwerking met andere hulpverleners, zoals het Juridisch Loket, schuldhulpverlening, sociaal raadslieden of rechtswinkels van groot belang is om alle doelgroepen te bereiken. Zo wordt ook bij die andere hulpverleners de kennis van het notariële werkveld vergroot. De verwachting is dat een notariële hulpvraag zo eerder wordt herkend en tijdig bij een notaris terechtkomt.
Sociaal notariaat
De onderzoekers stellen vast dat het instellen van een sociaal notariaat een oplossing kan zijn voor de financiële toegankelijkheid van de notaris voor mensen met een krappe beurs. Met sociaal notariaat bedoelen zij notariële dienstverlening tegen gereduceerd tarief. Het spreekt voor zich dat het instellen een sociaal notariaat niet alleen maar voordelen heeft. Ook al heeft het mogelijk maken van een notariële dienstverlening tegen gereduceerd tarief (een ‘sociaal notariaat’) ook nadelen, volgens de KNB is dat toch de beste en meest rechtvaardige oplossing. De beroepsorganisatie verwacht dat sociale dienstverlening altijd wordt aangeboden naast de reguliere dienstverlening tegen normale tarieven. Dat is wellicht een verschil met de sociale advocatuur.
Gefinancierde rechtsbijstand
Bij een sociaal notariaat hoort wat de KNB betreft aansluiting bij het systeem van gefinancierde rechtsbijstand. Dat scenario biedt ook de beste kansen op structurele verbinding met de andere hulpverleners. En dus ook de beste kans op daadwerkelijk bereiken van de mensen die notariële hulp nodig hebben.
Lacunes in wet- en regelgeving
De onderzoekers bepleiten tot slot het invullen van enkele lacunes in de bestaande wet- en regelgeving. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat zaken eenvoudiger en (soms) zonder tussenkomst van een notaris geregeld kunnen worden. Zij denken daarbij aan de onderwerpen samenwonen, de afhandeling van nalatenschappen en het levenstestament.