Zowel de notaris als de rechter wordt steeds vaker voor de vraag gesteld om te beoordelen of iemand al dan niet wilsbekwaam is. Kan iemand zelfstandig beslissingen nemen en de gevolgen daarvan overzien? Als u dat kunt, bent u wilsbekwaam. Kunt u dat niet, dan heet dat wilsonbekwaam. Iemand anders moet dan namens u besluiten nemen. Gelukkig wordt u niet zo eenvoudig als wilsonbekwaam beoordeeld. U bent wilsbekwaam totdat is vastgesteld dat u dat niet bent. Wanneer dat dan precies is, is niet helemaal te zeggen. Het proces daarheen gaat immers meestal geleidelijk.
Als u bij de notaris komt om bijvoorbeeld een testament op te maken, moet de notaris toetsen of u in staat bent om zelfstandig uw wil te uiten en de gevolgen daarvan te overzien. Zodra de notaris vermoedt dat u iets niet helemaal begrijpt of dingen vergeet, gaat hij of zij doorvragen. Als de notaris twijfelt, wordt kan een andere notaris worden ingeschakeld om in een vervolggesprek uw wilsbekwaamheid te toetsen. Vervolgens kan dan, in overleg met de klant, een gespecialiseerde arts worden gevraagd onderzoek te doen. De arts maakt dan een medische verklaring op waaruit zal blijken of de notaris de klant al dan niet wilsbekwaam is m een testament op te maken of aan te passen.
Als een proces van bijvoorbeeld dementie begint, hoeft er niet direct sprake te zijn van wilsonbekwaamheid. Het is dan nog heel goed mogelijk dat de gevolgen van een beslissing nog goed worden overzien. Wel is het dan verstandig om in een volmacht of een levenstestament te regelen wie uw belangen gaat behartigen als u onverhoopt wilsonbekwaam wordt. Zonder volmacht of levenstestament geeft de wet drie mogelijkheden om uw belangen te behartigen. De rechter kan dan een bewindvoerder, curator of mentor benoemen.
Als iemand zelf niet (meer) goed met zijn of haar geldzaken kan omgaan, kan een bewindvoerder uitkomst bieden. Die regelt alleen de financiële zaken voor degene wiens vermogen onder zijn bewind is gesteld. De bewindvoerder wordt door de kantonrechter benoemd. Dat kan op verzoek van de persoon in kwestie zelf, diens partner, familie of door de officier van justitie. De kring van verzoekers tot instelling en opheffing van de beschermingsmaatregel is uitgebreid naar anderen die daarbij belang hebben. Wie onder bewind is gesteld heeft echter nog wel degelijk iets te vertellen en bepaalt voor veel handelingen samen met de bewindvoerder of deze gedaan mogen worden.
Als iemand wel voor zijn financiële zaken kan zorgen, maar niet voor zijn verzorging, verpleging of op andere persoonlijke vlakken, dan kan de kantonrechter een mentor benoemen. Die geeft dan advies en neemt zoveel mogelijk in overleg met de betreffende persoon beslissingen op deze gebieden.
Curatele gaat veel verder dan bewind en mentorschap. Iemand die onder curatele wordt gesteld kan of mag over bijna niets meer zelf beslissen. Wil zo iemand iets kopen, huren of lenen, dan heeft hij toestemming nodig van de curator. Of iemand onder curatele gesteld wordt, beslist de rechter.
Wilt u meer weten over wilsbekwaamheid en wilsonbekwaamheid? Bel ons voor een afspraak.