Het proces rondom de aankoop en verkoop van woningen
moet transparanter. Dat stelt minister Ollongren (BZK) in een brief aan de
Tweede Kamer. Volgens de minister zijn de gehanteerde biedingsmethoden bij
woningverkopen zowel voor- als achteraf niet altijd duidelijk. Dat maakt het
mogelijk dat in sommige gevallen niet het belang van de koper of verkoper wordt
gediend, maar het belang van de makelaar zelf. Ollongren maakt zich hier zorgen
over en gaat de komende tijd gesprekken voeren met de brancheorganisaties.
Het is niet altijd duidelijk welke methode wordt gehanteerd en welke
“spelregels” er gelden. In sommige gevallen wordt er tussentijds informatie
gedeeld over gesloten biedingen of worden niet alle ontvangen biedingen
doorgegeven aan de verkoper. Dit is in strijd met de erecode van
makelaarsorganisaties NVM, VBO en VastgoedPro waarbij de overgrote meerderheid
van de makelaars op de koopwoningmarkt is aangesloten.
De minister wil dat makelaars voortaan duidelijk zijn richting kopers en verkopers over de spelregels van het biedingsproces en voor- én achteraf
openheid geven over de naleving daarvan. Verkopers dienen inzicht te krijgen in
alle biedingen die zijn ontvangen, maar ook kopers moeten inzicht kunnen
krijgen in het verloop van het biedingsproces als zij een bod hebben gedaan op
een huis. Daarnaast moeten alle woningzoekenden toegang krijgen tot dezelfde
informatie over beschikbare woningen. Nu zijn makelaars eerder op de hoogte van
het nieuwe aanbod, waardoor enkel de potentiele kopers die door deze makelaars
worden geholpen, de mogelijkheid krijgen om dat huis te bezichtigen en een te
bod doen.
Ook bij de verkoop van nieuwbouwwoningen moet het proces transparanter. In
tegenstelling tot bestaande bouw wordt hierbij niet besloten wie de woning mag
kopen via een biedproces, maar wordt er geloot. Loten is een eerlijke manier om
te bepalen naar wie de woning gaat. Maar ook hier blijkt uit signalen dat
projectontwikkelaars niet altijd transparant zijn over de gevolgde
lotingsprocedure. Nieuwbouwwoningen worden soms gegund aan mensen uit het eigen
netwerk waardoor andere geïnteresseerden geen eerlijke kans maken. Ook worden
woningen soms toegekend op basis van de vermogenssituatie van de kopers. Om het
lotingsproces transparanter te maken, dient de inrichting van de procedure op
voorhand duidelijk te zijn en dient de loting plaats te vinden in de aanwezigheid
van een notaris.
Vervolgstappen
De komende tijd gaat de minister met de betrokken
partijen en brancheorganisaties in gesprek om te bepalen welke stappen er gezet
moeten worden om de markt transparanter te maken. Zo kan digitalisering van het
biedingsproces in een open of gesloten vorm helpen om meer transparantie te
organiseren. Ook wordt er gekeken naar de initiatieven die al genomen worden
door de brancheorganisaties. NVM-Makelaars kunnen nu al gebruik maken van
systemen als Move en NVM Online Bieden om processen en biedingen vast te
leggen. Binnenkort start de NVM ook een pilot met digitale verkoop op
inschrijving via Realbid. Maar ook zonder deze digitale middelen kan
transparantie gegeven worden. Zo heeft de VBO aangegeven potentiële kopers
inzicht te willen geven in het biedingsproces door achteraf informatie te
delen. Op die manier kunnen bieders in de toekomst achterhalen wat er
uiteindelijk met een huis is gebeurd waarop zij een bod hebben gedaan.
Daarnaast kunnen ook verkopers aan makelaars vragen
stellen over hun werkwijze en het bieden van transparantie. Met Vereniging
Eigen Huis wordt er momenteel gewerkt aan een aantal vragen die verkopers
kunnen stellen aan hun verkoopmakelaar en hoe verkopers daarover te informeren.
Dit in de hoop dat wanneer meer verkopers deze vragen stellen, meer makelaars
aangemoedigd worden om hun biedingsproces transparant in te richten.
Melden van misstanden
De minister roept kopers en verkopers die met
misstanden te maken krijgen, op om hiervan melding te doen of een klacht in te
dienen. Dat kan bij de verschillende brancheorganisaties die hiervoor
klachtenprocedures hebben ingericht. Daarnaast heeft ook Vereniging Eigen Huis
sinds eind maart een meldpunt geopend voor oneerlijke biedingspraktijken waar
kopers en verkopers anoniem melding kunnen doen. Van brancheorganisaties wordt
verwacht dat zij de meldingen en klachten die zij ontvangen serieus nemen, hun
leden daarop aanspreken en passende maatregelen treffen om dergelijke
praktijken tegen te gaan.