Iedereen die in Nederland jonger is dan 18 jaar – minderjarig – is, staat onder het gezag van een meerderjarige. Die beheert het vermogen van de minderjarige en is verantwoordelijk voor diens verzorging en opvoeding. De meerderjarige mag niet onder curatele staan of een geestelijke stoornis hebben. Op 1 april 2014 zijn de regels voor ouderlijk gezag flink gewijzigd. Wij zetten voor u de wijzigingen en de gevolgen daarvan voor ouders en (nog) niet-ouders op een rijtje.
Er zijn verschillende soorten gezag: ouderlijk gezag, gezamenlijk gezag van een ouder en een niet-ouder en voogdij.
Ouderlijk gezag
Het gezag van ouders over hun minderjarige kinderen noemen we het ouderlijk gezag. Juridisch kan een kind één of twee juridische ouders hebben (een vader en een moeder, één vader of één moeder, twee vaders of twee moeders).
De juridische moeder van een kind kon vóór 1 april alleen de vrouw uit wie het kind is geboren zijn, of de vrouw die het kind heeft geadopteerd. Sinds april 2014 kan het ook gaan om de vrouw die met de moeder is getrouwd of een geregistreerd partnerschap heeft. Voorwaarde daar voor is dat gebruik moet zijn gemaakt van een onbekende zaaddonor. Het kan daarnaast ook gaan om de vrouw die het kind heeft erkend of van wie het ouderschap gerechtelijk is vastgesteld.
Tot april 2014 kon de juridisch de vader van het kind alleen de man zijn die met de moeder is getrouwd. Voorwaarde daar voor was dat het kind tijdens het huwelijk geboren wordt. Juridisch vader kan ook zijn de man die het kind heeft erkend of geadopteerd of de man van wie de rechter het vaderschap heeft vastgesteld. Sinds april 2014 geldt vaderschap ook voor de man die met de moeder een geregistreerd partnerschap heeft en van wie het kind tijdens het partnerschap geboren wordt.
Getrouwd of geregistreerd partnerschap
Bent u als ouders getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap? Dan heeft u samen het ouderlijk gezag. Dit geldt sinds 1 april ongeacht het geslacht van de ouders. Als u uit elkaar gaat of gaat scheiden, dan behoudt u samen het gezag. Als een van u dat niet wil, dan moet deze aan de rechter vragen of één van beiden het gezag kan krijgen. De rechter beslist alleen dat één van de ouders het gezag krijgt als hij dat noodzakelijk vindt voor het kind. De rechter maakt een beslissing per kind. Is een kind 12 jaar of ouder, dan vraagt de rechter ook de mening van dit kind.
Niet getrouwd of geen geregistreerd partnerschap
Alleen de moeder die ouder is dan 18 jaar verkrijgt automatisch het ouderlijk gezag. De vader kan samen met de moeder bij de griffie van de rechtbank een verzoek indienen om het gezag te verkrijgen. Voorwaarde is dat de vader het kind moet hebben erkend. Omdat sinds 1 april ook een vrouw een kind kan erkennen, kunnen lesbische moeders ook gezamenlijk het ouderlijk gezag verkrijgen, zonder met elkaar getrouwd of als partner geregistreerd te zijn.
Gezamenlijk gezag van ouder en niet-ouder
Een niet-ouder is de partner van één van de ouders. Voor het verkrijgen van het gezamenlijk gezag van een ouder met een niet-ouder hangt het af of het minderjarige kind nog een andere ouder heeft of niet.
Als er geen andere ouder is (bijvoorbeeld door overlijden) dan gelden als voorwaarden dat de ouder alleen het gezag heeft en dat de partner een goede band heeft met het kind. Andere voorwaarden zijn dat de ouder en de partner een goede band hebben en dat het kind zich goed moet kunnen ontwikkelen. Als het kind ouder is dan 12 jaar dan vraagt de rechter ook zijn mening. Als er wel een andere ouder is – bijvoorbeeld door scheiding – dan gelden weer andere voorwaarden. Samen met de nieuwe partner moet tenminste één jaar voor het kind zijn gezorgd. Daarnaast moet de ouder tenminste drie jaar alleen het gezag gehad hebben.
Voogdij
Voogdij is het gezag van niet-ouders. Een minderjarig kind krijgt een voogd als de ouders zijn overleden. Er wordt ook een voogd aangewezen als de ouders geen gezag mogen hebbe. Dat geldt ook als de ouders zijn ontheven of ontzet uit het gezag.
Wilt u weten hoe u een goede voogdijregeling kunt maken? Wilt u meer weten over gezag van ouders, over het gezamenlijk gezag van een ouder en een niet ouder dan wel over voogdij? Bel ons voor het maken van een afspraak.