Wat houdt een Ik-opa-testament (of Ik-oma-testament) in en waarom zou u zo’n testament maken? Normaal gesproken erven uw kleinkinderen pas van u als u een kind hebt dat eerder is overleden dan u. Dan komen namelijk de kleinkinderen voor uw overleden kind in de plaats. Bij het opstellen van een Ik-opa-testament stelt u uw kinderen aan als legataris of erfgenaam en verbindt aan die erfstelling een last. Die last houdt in dat uw kind aan zijn kinderen (dus uw kleinkinderen) een bepaald bedrag moet betalen. Uw kleinkind erft dan eigenlijk een schuldvordering op zijn ouder, omdat u als opa of oma dat heeft bepaald. Deze schuldvordering kan uw kleinkind pas opeisen als zijn ouder is overleden.
Een Ik-opa-testament heeft vooral zin als u kinderen heeft die er financieel behoorlijk goed voorstaan en zelf al aan successieplanning doen. Door en dergelijke erfstelling te maken kan er namelijk erfbelasting worden bespaard door de kleinkinderen mee te laten erven. U voorkomt dat er dubbele heffing van erfbelasting plaats heeft wegens dubbele vererving. De vrijstelling voor erfbelasting van een kind bedraagt (in 2018) € 20.371. Dat is de meeste mensen wel bekend. Minder bekend is dat deze vrijstelling ook voor (elk van) uw kleinkind(eren) geldt. Dat biedt de mogelijkheid om belasting te besparen, zeker als er meerdere kleinkinderen zijn.
Als u in uw testament het bedrag van de vrijstelling aan ieder van uw kleinkinderen laat vererven, kunt u (afhankelijk van de omvang van uw vermogen) zo’n € 2.000 tot € 4.000 erfbelasting per kleinkind besparen. Zouden uw kinderen ieder deze € 20.371 erven dan zouden zij daarover 10 tot 20% belasting zijn verschuldigd, terwijl uw kleinkinderen die bedragen vrij van erfbelasting kunnen krijgen. De besparing is nog groter als u bedenkt dat het bedrag rechtstreeks naar uw kleinkind gaat (dus één keer in de erfbelasting wordt betrokken) en niet eerst naar uw kind en vervolgens naar uw kleinkind (en dus twee keer in de erfbelasting wordt betrokken).
Overigens mag u bij het opstellen van een dergelijk testament van de notaris verwachten dat hij of zij goed nagaat op welke manier het vorderingsrecht aan het kleinkind wordt toegekend. Dit is namelijk mede bepalend voor de uiteindelijk hoogte van de te betalen erfbelasting.
Mocht u al een dergelijke Ik-opa bepaling in uw testament hebben staan, dan is het ook raadzaam om de notaris te laten onderzoeken of de juiste formulering is gehanteerd. Dat kan door de rechtspraak van de laatste jaren zijn veranderd.
Is uw vermogen niet zo groot of is belastingbesparing niet uw hoofdmotief? In dat geval kunt u uiteraard ook een kleiner bedrag dan de vrijstelling aan uw kleinkinderen legateren.
U kunt overigens bepalen dat de kleinkinderen het door u gekozen bedrag één keer krijgen als uw alleenstaand bent, maar ook als u een partner heeft alleen bij het overlijden van de langstlevende van u beiden. In het laatste geval kan het ook in twee keer, namelijk bij het overlijden van de eerste van u beiden en bij overlijden van de langstlevende.
Als uw kleinkinderen het geld uitgekeerd krijgen en zij nog minderjarig zijn, moeten de ouders of wettelijke vertegenwoordigers het geld beheren totdat uw kleinkinderen 18 jaar worden. Op hun 18e kunnen de kleinkinderen vrij over het geld beschikken. Als u dit te jong vindt en u wilt voorkomen dat uw kleinkind het geld niet goed zal besteden, dan kunt u in uw testament een bewind over het geld instellen. U kunt in dat verband bijvoorbeeld de ouders van uw kleinkind (of desgewenst een andere door u gekozen persoon) als bewindvoerders benoemen. Uw kleinkind kan dan alleen met toestemming van de bewindvoerder over het geld beschikken totdat uw kleinkind een door u te bepalen leeftijd heeft bereikt, bijvoorbeeld 21 of 23 jaar.
Wilt u meer weten over de mogelijkheden om uw kleinkinderen in uw testament op te nemen, neemt u dan contact met ons op. Wij zullen u hierover graag adviseren.