Drietrapsraket moet misleiding bij grondhandel voorkomen

De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) stelt voor om een zogenoemde ‘drietrapsraket’ in te voeren die consumenten moet beschermen tegen speculatieve grondhandel. Het voorstel voorziet in toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) op dit soort transacties, het verplicht stellen van een notariële koopovereenkomst en het hierdoor tijdig en actief tegengaan van misleiding van consumenten.

In de praktijk is het voor notarissen in verband met hun ministerieplicht momenteel heel moeilijk om niet mee te werken aan de overdracht van onroerend goed als deze niet in strijd is met het recht of de openbare orde. Bij speculatieve grondhandel knippen grondhandelaren landbouwpercelen op om dit te verkopen aan kleine beleggers. Vaak met de (valse) belofte dat er op termijn op deze grond gebouwd mag worden. De notaris komt over het algemeen pas in beeld nadat de koopovereenkomst is gesloten, dus bij de eigendomsoverdracht.

Om misleiding van consumenten bij grondspeculatie tegen te gaan, willen notarissen eerder bij transacties worden betrokken. Ook willen zij meer mogelijkheden krijgen om medewerking aan dubieuze grondtransacties te weigeren. 

Om consumenten voor deze misleiding te behoeden, stelt de KNB in een position paper aan de Tweede Kamer een ‘drietrapsraket’ voor. De eerste maatregel is om ervoor te zorgen dat dit soort transacties onder AFM-toezicht komen te vallen en dus vergunningsplichtig zijn. Dit wordt bereikt door het afschaffen van de vrijstelling van de vergunningsplicht voor aanbieders van dit soort grondbeleggingen Nu gelden er namelijk nog vrijstellingen van deze vergunningsplicht, bijvoorbeeld als de aanbieder een kavel aan minder dan 100 consumenten aanbiedt, als het beleggingsobject deel uitmaakt van een serie kleiner dan 20 beleggingsobjecten of als de investering per beleggingsobject 100.000 euro of meer is. Daarnaast dient het begrip beleggingsobject aangepast te worden, zoals al eerder is gemeld in een brief aan de Tweede Kamer. Een perceel grond is nu namelijk geen beleggingsobject als de verkrijger ervan zelf verantwoordelijk wordt voor het beheer (onderhoud) ervan. Aanbieders van grondbeleggingen maken hiervan slim gebruik, waardoor er geen vergunning van de AFM nodig is.

De tweede maatregel is het laten opstellen van de koopovereenkomst voor dit soort transacties door de notaris. Daardoor kan de notaris de koper tijdig – dus voor het sluiten van de koopovereenkomst – waarschuwen voor de risico’s van deze transactie.

Door de notaris verplicht de koopovereenkomst te laten opstellen voor dit soort transacties, kan deze actief controleren of de potentiële koper vooraf beschikt over alle voor de koop relevante informatie. Als de koper de koop desondanks toch wil doorzetten, dan is dat een bewuste keuze om op deze wijze te speculeren met dit soort grond.